Ülkemizde, Dünya Sağlık Örgütü tarafından PANDEMİ olarak nitelendiren hayatı durma eşiğine getiren COVİD-19 (Korona Virüs) salgının yayılmasının önüne geçmek için yürütülen mücadeleler kapsamında 26.03.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 7226 Sayılı Kanun gereğince gerçek ve tüzel kişilerin ekonomik anlamda olumsuz etkilenmesini önlemek amacıyla çek ibrazı ve karşılıksız çekin yasal hükümleri açısından tedbirler alınmıştır.
Korona Virüs salgının baş göstermesi nedeniyle karşılıksız çek suçu ve çekin ibraz edilememesinden dolayı sıkıntıya giren gerçek ve tüzel kişilerin sıkça karşılaştığı sorunlar ve alınan tedbirler incelenecektir.
1. Kimler çek infazının ertelenmesinden yararlanabilir?
Yürürlüğe giren genelde ile birlikte 24.03.2020 tarihinden önce karşılıksız çek suçundan mahkum olmuş kişilerin infazı durdurulur. Karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında verilen hapis ve para cezaların 3 yıl süre ile ertelenir.
2. Karşılıksız çek suçundan mahkum olmuş kişilerin infazının durdurulmasından sonra yapacakları işlemler nelerdir?
İnfazı durdurulmuş kişiler, bu tarihten itibaren en geç 3 (üç) ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birini alacaklıya ödeme mecburiyetindedir. Çek bedelinin geri kalan kısmı için ise 3 (üç) aylık sürenin bitiminden itibaren ikişer ay arayla 15 eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir.
3. Çek bedelinin tamamı ödendikten sonra süreç nasıl ilerleyecektir?
Borçlu taraf çek bedelinin tamamını genelge ile getirilen hükümler çerçevesinde ödemesi durumunda, İcra Ceza mahkemesi tarafından ceza mahkûmiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılacaktır.
4. Borçlunun çek bedelinin taksitlerinin ödememesi durumunda alacaklının sahip olduğu hak ve bu hakkın sonuçları nelerdir?
Borçlunun taksitlerden birini süresi içerisinde ilk defaya mahsus ödememesi halinde, ödenmeyen taksit sürenin sonuna bir taksit olarak eklenecektir. Taksitlerini süresi içerisinde ikinci kez edemediği takdirde alacaklının şikayeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına karar verilecektir.
5.Hükmün infazının durdurulmasından sonra zaman aşımı işler mi?
24.03.2020 tarihinden önce Karşılıksız Çek suçundan ceza almış kişiler hakkında hükmün infazının durdurulması halinde ceza zaman aşımı işlemeyecektir. İcra Ceza Mahkemesince, infazı durdurulan borçlu hakkında Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre adli kontrol tedbirine karar verilebilecektir.
6. Karşılıksız çek suçundan mahkum olan kişiler bankalardan kredi alabilir mi?
Karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında verilen hapis ve para cezalarının 3 yıl süre ile ertelenecek olması nedeni ile kamu bankalarınca “kara liste” dikkate alınmayacak ve kredi verme işlemleri yapılacaktır. B u kapsamda her ne kadar karşılıksız çek suçundan mahkum olmuş kişilerin kredi almasına yönelik genelge mevcut olsa da özel bankalar söz konusu listeyi dikkate alarak kredi verme işlemlerini gerçekleştirmeyeceklerdir. Genelge, hayatın olağan akışının devam etmesi ve gerçek – tüzel kişilerin ekonomik anlamda zorlanmamasını sağlamak amacı ile kamu bankalarına söz konusu yetkiyi vermiştir.
7. Genelge kapsamında verilen kararlara itiraz edilebilir mi?
Bu madde uyarınca verilecek kararlara karşı itiraz kanun yoluna gidilebilir. İtirazın incelenmesinde İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirlenen itiraz usulü uygulanır.
8. Yayınlanan genelge kapsamında çeklerin ibraz edilememesine yönelik hak kimleri kapsamaktadır?
Çeklerin ibrazında sürelerin kısa olması ve hak kaybı yaşanmaması sebebiyle 21.03.2020 tarihli Sokağa Çıkma Yasağı Genelgesi kapsamında 65 yaş ve üstü ile Kronik Rahatsızlığı olanlar, çek ibrazında bulunmak zorunda değildir.
9. Çeklerin ibraz edilme süreleri açısından durum nedir?
Türk Ticaret Kanunu 811. Maddesi uyarınca, kanunen belirli olan süreler içinde çekin ibrazı, protesto edilmesi veya buna denk bir belirlemenin yapılması Covid-19 salgının yayılmasını engellemek amacıyla sokağa çıkma yasağı kapsamında gerçekleştirilemeyecek olduğundan; çekin ibrazı, protesto edilmesi veya buna denk bir belirlemenin yapılması işlemleri açısından kanunda belirtilen süreler salgın geçene dek uzatılmaktadır.
10. 65 Yaş ve üstü ile kronik rahatsızlığı Olan hamillerin yükümlülükleri nelerdir?
Yayınlanan genelde ile sokağa çıkma yasağı olan 65 yaş ve üstü ile Kronik Rahatsızlığı bulunan hamiller yönünden Türk Ticaret Kanunu uyarınca çeklerin ibrazı hususunda mücbir sebep ortaya çıkmaktadır.
Mücbir sebep nedeniyle sokağa çıkamayan kişilerin yerine getirmesi gereken yükümlülükleri vardır. Hamilin mücbir sebep oluşması durumda yapması gereken hususlar şunlardır;
• Mücbir sebebi kendi cirantasına ihbar etmeli,
• Bu ihbarı çeke veya alonja ekleyip, altına yerini ve tarihini yazıp imzalamak mecburiyetindedir.
• Mücbir sebebin ortadan kalması halinde hamil, çeki gecikmeksizin ödeme amacıyla ibraz etmek ve gereğinde protesto etmek veya buna eş değerde bir belirlemeyi yaptırmak zorundadır.
11. İhbar ne şekilde yapılacaktır?
İhbarın ne şekilde yapılacağı Türk Ticaret Kanının 723. Maddesinde belirtilen şekilde yapılacaktır. Yasak kapsamında olan kişilerin, noter aracılığıyla ihbarda bulunması ise mümkün değildir. Noter aracılığıyla ihbar yapılması gereken durumlarda kişilerin, noterler ile irtibata geçmek ve ihbar metninin evde keşide etmek gibi seçenekleri bulunmakla birlikte, vekil aracılığıyla bu işlemin gerçekleştirilmesi mümkündür.
Sonuç olarak, yukarıda açıklanmaya çalışılan sebepler göz önünde bulundurularak, korona virüs salgınının ülkemizdeki hukuki iş ve işlemleri etkilerinin ne olacağı ve bu etkilerin devam eden tüm icrai işlemlere tesiri henüz tam olarak belirlenebilir olmamakla birlikte; ticari iş ve işlemlere devam edilirken hali hazırda yürürlüğe giren ve yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinin dikkatle uygulanması, ileride yaşanabilecek herhangi bir olumsuzluğa ve hak kaybına mahal verilmemesi açısından önem arz etmektedir.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Daha fazla bilgi ve sorularınız için:
Av. Uğur Can Fidan ([email protected])
www.hansu.av.tr | +90 216 464 12 12
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
– © Hansu Hukuk Bürosu
Hansu Avukatlık Bürosu Yerli ve Yabancı müvekkillerine özellikle gayrimenkul , şirketler, ticaret, vergi ve fikri mülkiyet hukuku alanında hizmet veren bir avukatlık bürosudur. Bu bülten Türkiye’de hukuk alanındaki gelişmeleri paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. Bülten hukuki bir görüş veya yönlendirme olarak düşünülmemelidir. Özel sorular ve sorunlar bakımından hukuki danışman görüşü alınmalıdır.