Giriş
Türkiye hızla büyüyen ekonomisi, stratejik konumu, elverişli nüfusu, nitelikli ve uygun maliyetli iş gücü, yabancı yatırımcılara sunulan devlet teşvikleri gibi çeşitli sebeplerle yabancı yatırımcılar tarafından tercih edilen ülkelerin başında gelmektedir.
4857 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’ nun 2003 yılında kabulü ile birlikte uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümleri tarafından aksi öngörülmedikçe yabancı yatırımcılar ile yerli yatırımcılar eşit muameleye tabi kılınmış ve yabancı yatırımcılara Türkiye’ de mevzuatın izin verdiği tüm şirketleri kurabilme imkanı tanınmıştır.
Bu kapsamda, Türk mevzuatına göre Türkiye’ de kurulabilecek şirketlerin genel özelliklerine ve kuruluş işlemlerine aşağıda genel olarak değinilmeye çalışılmıştır.
1. Yabancı Kişilerin Türkiye’ de Kurabilecekleri Şirket Türlerinin Genel Özellikleri
4857 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ile birlikte yabancı kişiler, Türk Ticaret Kanunu’ nda sayılan ticaret şirketlerini ve ayrıca Türk Borçlar Kanunu’ nda düzenlenen adi şirketi kurabilmektedir. Bu kapsamda kurulabilecek şirketler hakkında aşağıda kısaca bilgi verilmiştir.
Anonim Şirket
Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız şirket tüzel kişiliğinin kendi malvarlığı ile sorumlu olduğu, pay sahiplerinin sadece taahhüt ettikleri sermaye paylarından ve ancak şirkete karşı sorumlu oldukları sermaye şirketleridir. Asgari sermaye tutarı 50.000 Türk Lirasıdır. En az bir gerçek veya tüzel kişi ile kurulabilir. Ortaklarının tamamı yabancı uyruklu olabilir. Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin Türk vatandaşı olması ve Türkiye’ de yerleşik olması şartı da bulunmamaktadır.
Limited Şirket
Limited şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından yalnızca malvarlığıyla sorumlu olan sermaye şirketleridir. Tek ortaklı limited şirket kurulabilir. Ortakların sayısı elliyi aşamaz. Limited şirket ortakları gerçek kişi veya tüzel kişi olabilir. Limited şirketin esas sermayesi en az 10.000 Türk Lirasıdır. Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Ortaklarının tamamı yabancı uyruklu olabilir. Ayrıca Müdürlerin Türk vatandaşı olması ve Türkiye’de yerleşik olma şartı da bulunmamaktadır.
Kollektif Şirket
Kollektif şirket, ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla, gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklarından hiçbirinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlandırılmamış olan şahıs şirketidir. Ortaklık yapısı itibari ile bir şahıs şirketidir ve en az iki ortak ile kurulur. Kollektif şirkette sermaye şartı yoktur. Şirketin ortakları, şirket alacaklılarına karşı ikinci dereceden sınırsız sorumludur.
Komandit Şirket
İki çeşit komandit şirket vardır; adi komandit şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirkettir.
Adi komandit şirket, ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şahıs şirketidir. Sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklara komandite, sorumluluğu sınırlı olanlara komanditer denir. Komandite ortaklar yalnızca gerçek kişi olabilir. Komanditer ortaklar gerçek veya tüzel kişi olabilir.
Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket ise sermayesi paylara bölünmüş ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket ortağı, diğerleri ise bir anonim şirket pay sahibi gibi sorumlu olan sermaye şirketidir. Ortak sayısı adi komandit şirkette en az iki iken paylı komandit şirkette en az beştir. Hem idarecilerin hem de temsilcilerin tamamı yabancı uyruklu olabilir.em idarecilerin, hem de temsilcilerin tamamı yabancı uyruklu olabilir.
Kooperatif Şirketler
Kooperatifler, ortakların belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır. Kooperatif şirket, şahıs şirketi veya sermaye şirketi olmamakla beraber sayılan diğer şirketler gibi bir ticaret şirketidir. Kooperatif, özel türler saklı kalmak kaydıyla en az yedi ortakla kurulur. Yönetim kurulu Türk vatandaşı olan ve Kanunda aranan diğer şartları taşıyan gerçek veya tüzel en az üç kişiden oluşur.
Adi Şirket
Türk Borçlar Kanunu’ nda düzenlenmiş olan adi şirketin tüzel kişiliği yoktur. En az iki gerçek veya tüzel kişi ile kurulabilmekle birlikte ortak sayısında yasal bir üst sınır söz konusu değildir. Adi şirketin kanunla belirlenmiş asgari bir sermayesi yoktur. Ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir.
Adi şirketin tüzel kişiliği olmadığı için şirket borçlarından dolayı sorumluluk, temsil şekline göre ortaklara veya işlemi bizzat yapan temsilciye aittir.
İşbu yukarıda sayılan şirketlerden şahıs şirketleri, kolay kurulabilmeleri, sermaye koyma borcunun olmaması ve düşük muhasebe maliyetlerine sahip olmaları sebebiyle avantajlı olsa da uygulamada en çok limited ve anonim şirket tercih edilmektedir.
2. Şirketlerin Kuruluş İşlemleri
Yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de şirket kurması, yerli yatırımcılarla aynı kurallara tabidir.
Anonim, limited, kollektif, komandit ve kooperatif şirketlerin kuruluş işlemleri
- Şirket sözleşmesinin hazırlanması ve kurucuların imzalarının tasdik edilmesi
Kuruluşta öncelikle şirketin unvanı, faaliyet konusunun kapsamı, merkezi, müdür/temsilcinin kim olacağı, sermaye ve paylar yönetim ile belirlenmelidir. Akabinde, mevzuatın anonim, limited, kollektif, komandit ve kooperatif şirketlere ilişkin hükümlerine uygun olarak bir ana sözleşme hazırlanması gerekmektedir. Ana sözleşme ortaklar tarafından veya ortakların noter tasdikli vekaletine istinaden temsilcileri tarafından imzalanır ve ortakların veya temsilcilerinin imzası noterlikçe tasdik olunur. Türkiye dışında düzenlenen belgelerin ise apostil şerhinin alınıp, konsolosluk ya da noterler tarafından onaylanması gerekmektedir. noterlikçe düzenlenen vekaletnamenin, vekaleti tasdik eden noterin bulunduğu yer
- Şirket yetkililerinin imza beyanlarının hazırlanması
Şirketi temsile yetkili kılınan kişilerin şirket unvanı altında atacakları imzalarının yetkili makam tarafından onaylanarak, imza beyanlarının hazırlanması gerekmektedir. Türkiye dışında düzenlenen belgelerin ise apostil şerhinin alınıp, konsolosluk ya da noterler tarafından onaylanması gerekmektedir.
- Rekabet Kurumu Payı ile Nakdi Sermayenin Ödenmesi
Şirket sermayesinin %0,04’ünün “Rekabet Kurumu Payı” olarak, bu kurumun banka hesabına yatırılması gerekmektedir. Ayrıca anonim şirketlerde nakdi olarak taahhüt edilen payların en az %25’inin, şirketin tescilinden önce şirket adına açılmış bir banka hesabına yatırılması gerekmektedir.
- Tescil için Ticaret Sicili Müdürlüğüne başvurulması
Kurucuların ilgili belgelerle (Türkiye dışında düzenlenen belgelerin ise apostil şerhinin alınıp, konsolosluk ya da noterler tarafından onaylanması gerekmektedir) beraber sicil müdürlüğüne başvurusu üzerine ticaret sicili müdürlüğü tescil işlemini tamamlar. Ayrıca anonim ve limited şirketler ile kooperatifin kuruluşunda, bunların tutacağı ticari defterler ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilerek, tescili takiben ilgilisine verilir. Ticaret siciline tescil ile birlikte şirket tüzel kişilik kazanır. Sonrasında yabancı ortaklar içinde çalışma izni alınması gerekebilecektir.
Adi Şirketin kuruluş işlemleri
Ortaklar arasında TBK’ nın adi şirketlere ilişkin hükümlerine uygun olarak bir ana sözleşme hakkında sözlü de olsa mutabakata varılması yeterlidir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki, yabancı gerçek kişisinin çalışma izni olmadan şahıs şirketi kurması mümkün değildir. Sadece ikamet izni yeterli olmayıp bu sebeple 5 (beş) yıllık ikamet tezkeresi ile ikametten sonra ancak çalışma iznine başvurulması durumunda şahıs şirketi kurulabilecektir.
3. Sonuç
Görüldüğü üzere; yabancı kişiler Türkiye’ de yerli yatırımcılarla eşit olarak, Türk mevzuatının izin verdiği tüm şirketleri kurabilmektedirler. Şirket kuruluş süreçleri, teknik ve kapsamlı bir çalışma gerektirmektedir. Bu nedenle; detaylı bilgi alarak daha yararlı sonuçlar elde etmek ve muhtemel oluşabilecek sorunların önüne geçmek adına size destek vermekten memnuniyet duyarız.
—–
Daha fazla bilgi ve sorularınız için:
Fatma Çimen ([email protected])
www.hansu.av.tr | +90 216 464 12 12
-© Hansu Hukuk Bürosu
Hansu Avukatlık Bürosu Yerli ve Yabancı müvekkillerine özellikle gayrimenkul , şirketler, ticaret, vergi ve fikri mülkiyet hukuku alanında hizmet veren bir avukatlık bürosudur. Bu bülten Türkiye’de hukuk alanındaki gelişmeleri paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. Bülten hukuki bir görüş veya yönlendirme olarak düşünülmemelidir. Özel sorular ve sorunlar bakımından hukuki danışman görüşü alınmalıdır.